ตอนที่ 3: การเตรียมดิน (Clay Preparation)
ดินที่ดีเริ่มต้นจากการเตรียมที่ถูกต้อง
ก่อนที่เราจะเริ่มปั้นเซรามิก ไม่ว่าจะด้วยมือหรือแป้นหมุน ดินที่ใช้ต้องได้รับการเตรียมอย่างเหมาะสม เพราะหากมีฟองอากาศ สิ่งสกปรก หรือความชื้นไม่สม่ำเสมอ อาจทำให้ชิ้นงานแตกร้าวหรือเสียหายระหว่างการเผาได้
ขั้นตอนการเตรียมดินเซรามิก
1. การกรองดิน (Screening)
หากคุณใช้ดินที่มาจากธรรมชาติ เช่น ดินแดง ดินปากเกร็ด หรือดินจากแหล่งวัตถุดิบ ดินมักมีเศษหิน กิ่งไม้ หรือกรวดเล็ก ๆ ที่ต้องแยกออกก่อน
🔸 วิธี: ผสมน้ำให้ดินเหลว แล้วร่อนผ่านตะแกรงละเอียด (เช่น ตะแกรงเบอร์ 60–80)
2. การหมักดิน (Aging)
หลังจากกรองแล้ว ให้นำดินที่ได้ไปพักไว้ในถังหรือถุงพลาสติกที่ปิดสนิท เพื่อให้อนุภาคดินดูดน้ำอย่างทั่วถึง ใช้เวลาประมาณ 1–2 สัปดาห์
🔸 ผลลัพธ์: ดินที่หมักจะนุ่ม ยืดหยุ่น และจับตัวแน่นขึ้น
3. การรีไซเคิลดิน (Reclaiming)
เศษดินที่แห้งแล้วจากการปั้น สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้โดยแช่น้ำให้เปื่อย แล้วทำตามขั้นตอนกรอง–หมักใหม่อีกครั้ง
4. การนวดดิน (Wedging & Kneading)
นี่คือขั้นตอนสำคัญที่สุดก่อนปั้น ช่วยให้ดินมีความอ่อนนุ่ม สม่ำเสมอ และไล่ฟองอากาศออกไป ทำให้ลดความเสี่ยงของการแตกระหว่างการเผา. การนวดดินสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การนวดด้วยมือ การใช้เครื่องนวดดิน หรือการใช้เทคนิคการเหยียบดิน ให้พร้อมสำหรับการขึ้นรูปด้วยมือหรือแป้นหมุน
● Spiral Wedging: การนวดดินเป็นวงกลม หมุนในทิศทางเดียวคล้ายก้นหอย ช่วยไล่อากาศและรวมเนื้อดินอย่างมีประสิทธิภาพ โดยชาวญี่ปุ่นเรียกเทคนิคนี้ว่า “菊練り (Kikuneri)” ซึ่งหมายถึง “การนวดดินแบบดอกเบญจมาศ” เพราะลวดลายที่ปรากฏบนดินหลังนวดเสร็จจะคล้ายกลีบดอกเบญจมาศ 🌼
● Ram’s Head Wedging: การพับดินไปมาแล้วผลักไปด้านหน้า ลักษณะคล้าย “หัวแกะ” ซึ่งในไทยนิยมเรียกว่า “การนวดแบบเขาควาย”
💡 ดินที่นวดอย่างถูกวิธี จะขึ้นรูปง่าย เผาไม่แตก และเหมาะกับทุกเทคนิคการปั้น
อุปกรณ์ที่ใช้ในการเตรียมดิน
● Plaster Slab แผ่นปูนสำหรับวางดินให้ความชื้นระเหยออกอย่างสม่ำเสมอ เหมาะสำหรับหมักดินหรือเตรียมดินรีไซเคิล
● Wire Cutter (Clay) ลวดตัดดิน ใช้ตัดแบ่งดินออกจากก้อนใหญ่ หรือใช้ตอนขึ้นแป้นหมุนเพื่อแยกชิ้นงานออกจากแป้น
● Pugmill เครื่องรีดดินอัตโนมัติ ใช้ผสมและนวดดินให้เนื้อแน่น สม่ำเสมอ และไล่อากาศออกอย่างมีประสิทธิภาพ เหมาะกับสตูดิโอขนาดกลาง–ใหญ่
ตัวอย่างการเตรียมดินในสตูดิโอสอนปั้นเซรามิก
บทสรุป
การเตรียมดินคือพื้นฐานของเซรามิกที่ไม่ควรมองข้าม ยิ่งเตรียมดี งานปั้นก็ยิ่งมีโอกาสสำเร็จสูง ดินที่ไล่อากาศดีขึ้นรูปง่าย เผาไม่แตก และตอบสนองต่อเทคนิคต่าง ๆ ได้ดีกว่า
“ทุกชิ้นงานที่ดี เริ่มจากดินที่เตรียมมาดี” 💙
ในตอนถัดไป เราจะเข้าสู่ขั้นตอนสนุกที่สุดของการปั้นดินเผา: “การขึ้นรูป” หรือ Forming Techniques
